Número 8
Asamblea de Tolosa, sitio y toma de Barcelona según el poema crónico de ERMOLDO NIGELLO, lib. I (Muratori Rerum italicarum seriptores.)
Urbs erat interea Francorum in hospita turmis, | |
Maurorum votis adsociata magis. | |
Quam Barchinonam prisci dixere latini, | |
Romanoque fuit more polita nimis. | |
Hec Maurorum aderat semper tutela latronum, | |
Hostibus armigeris atque repleta fatis. | |
Quisquis ab hispanis veniens rediensque silenter, | |
Hanc ingressus erant omnia tuta sibi. | |
Sueta fuit nostros semper populare maniplos, | |
Et reducum spolia haec capiebat ovans. | |
Multi namque Duces vario hanc conamine belli, | |
Obsedere diu: sed voluisse fuit. | |
Armis, ingenio, seu quiscumqua arte valebat, | |
Sed pugnae studia compulit illa procul. | |
Namque erat insigni murorum pondere fulta, | |
Marmore praeduro structa vetusta nimis. | |
Solium Rex scandit avitum: | |
Cetera turba foris congrua dona parat. | |
Incipiunt fari. Coepit tunc sic Carolites. | |
Haec quoque de propio pectore verba dedit: | |
Magnanimi proceres, meritis pro munere digni | |
Limina quos patriae proeposuit Carolus, | |
Ob hoc cunctipotens apicem concessit honoris | |
Nobis ut populo rite feramus opem. | |
Annuus ordo redit, cum gentes gentibus instant | |
E.t vice partita Martis in arma ruunt. | |
Vobis nobis fatis res haec, incognita nobis: | |
Dicite consilium, quo peragamus iter. | |
Haec Rex; atque Lupus fatur sic Santio contra | |
Santio, qui propiae gentis agebat opus, | |
Vasconum Princeps, Caroli nutrimine fretus, | |
Ingenio atque fide qui superabat vos | |
Rex, censura tibi nobis parere necesse est | |
Haustuus consilii cujus ab ore fluit. | |
Si tamen a nostris agitur modo partibus haec res, | |
Parte mea, testor, pax erit atque quies. | |
Duxque Tolosana fatur Vilhelmus ab Urbe | |
Poplite flexato lambitat ore pedes. | |
O lux Francorum, Rex, et pater, arma decusque, | |
Qui meritis patres vincis et arte tuos | |
Virtus celsa tibi et rector sapientia magne. | |
Concordi voto patris ab amne meant | |
Rex age, consiliis, si dignor consule nostris, | |
Atque meis votis Rex pietate fave. | |
Gens es tetra nimis Sarae de nomine dicta | |
Quae fines nostros depopulare solet, | |
Fortis equo fidens armorum munere nec non, | |
Quae mihi nota nimis et sibi notus ego. | |
Maenia, castra, locos seu cetera saepe notavi: | |
Ducere vos possum tramite pacifico. | |
Est quoque preterea saeva Urbs in finibus illis, | |
Causa mali tanti quae sociata manet. | |
Si piaetate Dei, vestro faciente labore, | |
Haec capiatur, erit pax requiesque tuis. | |
Illue tende gradum Rex infer munera massis | |
Et Vilhelmus erit praevius, alme tuus. | |
Tum Rex adridens verbis ita fatur amicis | |
Amplectens famulum oscula datque capit. | |
Gratia nostra tibi, Caroli sit gratia patris; | |
Dux bone, pro meritis semper habebis honos. | |
Haec quoque quae recinis, jam dudum pectoris arce. | |
Ponere cura fuit: nunc recitata placent. | |
Consulo consiliis, ut poscis, consulo votis: | |
Adventum citius credito, France meum. | |
Namque, unum fateor, cogor tibi dicere Vilhelm., | |
Tu modo mente avida suscipe verba mea; | |
Si mihi vita comes domino tribuenti supersit | |
Ut reor, atque meum prosperet ipse itiner, | |
Possim aut Barchinona tuos fera cer nere muros, | |
Quae tot bella meis laetificata canis. | |
Testor utrurnque caput (humeris fortasse recumbens) | |
Vilhelmi comitis haec quoque dicta dabat | |
Aut mihi Maurorum contra stet turba profana, | |
Seque suosque tegens praelia martis agat. | |
Aut tu Barchinona volens nolensque vetata | |
Pandere claustra jubes et mea jussa petes. | |
Hoc dicto, Proceres vario sermone fremebant | |
Almificis pedibus basia stricta dabant. | |
Tum Rex Bigonem verbis compellat amatum, | |
Auribus in cujus dulcia verba sonat | |
Ito celer Bigo: haec nostrorum edicito turbis | |
Atque tuo nostra pectore verba sonat | |
Virginus ut primum Titan conscenderit astrum, | |
Et soror in propia sede sequetur iter, | |
Agmine densato praefatae exercitus Urbis | |
Maenia noster ovans occupet arma tenens. | |
Bigo facessit agens doctus mox orsa benigni, | |
Itque reditque, ferens inclita justa celer. | |
Interea Regis proceres, populique phalanges | |
Dudum commoniti jussa libenter agunt. | |
Undique conveniunt Francorum morae catervae | |
Atque Urbis muros densa corona tenet. | |
Convenit ante omnes Carolo fatus agmine pulcro: | |
Urbis ad exitium congregat ille duces. | |
Parte sua Princeps Vilhelm tentoria figit | |
Heripreth, Liuthard, Bigoque, sive Bero. | |
Santio, Libulfus, Hilthibret atque Hisimbard | |
Sive alii plures quos recitare mora est: | |
Cetera per campos stabulat diffusa juventus | |
Francus, Wasco, Getha, sive Aquitana cohors. | |
It fragor ad celum, resonat clangoribus aether, | |
Clamor in urbe, pavor, fletus et omnis adest. | |
Haec quoque dum geritur, reduces fert Hesperus umbras, | |
Barchinona, tuas possidet hostis opes. | |
Lucida namque; homines ut primum aurora revisit, | |
Commoniti comites Regia tecta petunt; | |
Tum soboles Caroli sapienti haec edidit ore: | |
Ordine quisque suo prorsus residuntque per herbem, | |
Auribus adtentis Regia dicta rogant | |
Accipite hoc animis consilium, Proceres. | |
Si gens ista Deum coleret, Christoque placeret, | |
Baptismique foret unguine tincta sacri; | |
Pax firmanda esset nobis, pax atque tenenda | |
Conjungi ut possit religione Deo; | |
Nunc vero execranda manet, nostramque salutem, | |
Respuit et sequitur Daemonis imperia. | |
Idcirco hanc nobis pietas miserata Tonantis | |
Servitiis famulam reddere namque valet: | |
Nunc nunc actutum muros properemus et arces, | |
O Franci, et redeat pristina vis animis. | |
Aeolico monitu rapidi ceu murmure venti | |
Per rus, per silvas per freta cuncta volant; | |
Diripiuntque lares, segetes silvaeque tremescunt; | |
Uncio vix pedibus ales a prica tenet. | |
Nauta miser subito, velo remoque relicto | |
Per mare fluctivagum lintea laxa trahit. | |
Non aliter jussu Francorum exercitus omnis | |
Urbis in exitium itque reditque frequens: | |
Curritur in silvas, passim sonat acta securis; | |
Caeduntur pinus, populus alta cadit. | |
Hic scalas operatur, agit hic ordine sudes, | |
Hic fert arma celer, contrahit hic lapides | |
Spicula densa cadunt nec non et missile ferrum | |
Ariete claustra tonant, fundaque crebra ferit. | |
Nec minus interea Maurorum spisa caterva | |
Per turres residens castra tenere parat. | |
Princeps urbis erat Maurus cognomine Zadun | |
Urbem qui hanc validiis rexerat ingeniis: | |
Currit hic ad muros moesta comitante corona: | |
Quis sonus iste novus o socii? rogitat. | |
Reddidit ast illi contraria dicta roganti | |
Quidam de sociis, omina dura canens: | |
Proelia non miscet hero Princeps ille Gothorum | |
Quae totiens pepulit lancea nostra procul; | |
Sed Hludowicus adest Caroli clarissima proles | |
Ordinat ipse duces et gerit arma manu. | |
Ni celerans subeat miseris nunc Cordoba nobis | |
Et nos et populus, urbsque verenda cadet. | |
Ille quidem tristes submisso pectore voces. | |
Jactat, et e turri haud procul arma videt: | |
Eja agite socii muros servemus ab hoste: | |
Auxilium nobis Cordoba forte feret. | |
At mihi mente sedet multum quod displicet, o gens. | |
Turbat et adtonitis quod recitare paro: | |
Haec gens celsa vides, quae nostras obsidet arces, | |
Fortis, et armigera est, duraque sives celer. | |
Ecce fatebor enim vobis nunc aspera dictu | |
Aut taceam, aut recitem, non placitura tamen. | |
Nam queracumque suo congressa est inclita bello, | |
Nolens, sive volens servitio subit. | |
Romuleum sibi quod quondam hanc condidit urbem, | |
Subdidit Imperium cum dictione sua: | |
Arma ferunt semper, bellis est sueta juventus; | |
Bajulat haec juvenis hoc agit arte senex. | |
Namque ipsum nomen Francorum horresco recensens: | |
Francus habet nomen a feritate sua. | |
Quid jam plura loquar tristi cum pectore, cives? | |
Heu mihi nota satis nec recitata placent? | |
Firmemus muros valido custodie tenendos: | |
Portarum custos credulus atque sagax. | |
Interea juvenes spissa comitante caterva | |
Ariete claustra terunt; undique mars resonat; | |
Pulsantur muri quadrato marmore septi, | |
Spicula densa cadunt et feriunt miseros. | |
Tum Maurus Durzaz turri conclamat ab alta | |
Voce cachinnosa bombica dicta canens: | |
O gens dura nimis, latum difussa per orbem, | |
Cur pia castra quatis inquietasque pios? | |
Nonne putas subito has evertere funditus aedes, | |
Quas Romanum annis mille peregit opus? | |
Aufuge, France ferox, te aspectibus abstrae nostris | |
Nec visu facilis nec tua jussa placent. | |
Reddidit e contra non verbis dicta nefandis | |
Hilthiberth: arcum corripit ecce manu | |
Denique clamanti contra stetit ocius hosti | |
Cornea plectra tenens et trahitat que plicat: | |
Acta sagitta volans cerebro se contulit atro, | |
Inque os vociferum mersit arundo nocens. | |
Ille cadens muros invitus deserit altos, | |
Et moriens Francos sanguine foedat atro. | |
Clamores tollunt laetanti pectore Franci, | |
E contra Mauros fletus habet miseros. | |
Tum varii varios demittunt funeriis orco. | |
Vilhelm. Habirudan at Liuthardus Uriz | |
Lancea Zabirizun, ferrum forat actile Uzacum. | |
Funda ferit Colizan, acer arundo Gozan | |
Non aliter bello poterant accedere Franci. | |
Sed nunc missilibus, nunc quoque fundibulis | |
Jusserat acer eis Zadun nec credere bello | |
Nec castris vellent forte referre pedem | |
Haec quoque bis denos res per contraria soles | |
Accidit eventus, contulit in varios. | |
Machina nulla valet murorum frangere postes | |
Invenit aut aditum hostis in insidias. | |
Non tamen a caepto cessat certamine bellum | |
Quin muri crebbo obice claustra terat. | |
Interea soboles Caroli praeclara potentis | |
Sceptra manu gestants in comitante choro | |
Hortaturque Duces, hortatur rite catervas | |
Et patrio more Martis in arma vocat: | |
Credite nunc juvenes, proceres nunc credite cuncti | |
Et maneant vestro pectore verba mea | |
Antea non sedes Domino tribuente paternas | |
Visere cura manet aut mea Regna mihi, | |
Quam hec urbs populusque suus belloque fameque | |
Victus eat supplex ad mea jura celer. | |
Tunc iterum quidam spargebat in ethera voces | |
Tuta tenens muri, ludicra dicta dabat. | |
France quid insanis? cur maenia nostra lacessis | |
Haec urbs non poterit ingeniose capi. | |
Nobis esca satis carnes, seu mellea dona | |
Urbe manent, vobis ets quoque dira fames. | |
Reddidit e contra verbis contraria verba | |
Vilhelm, dedignans talia voce tulit: | |
Concipe Maure, precor, haud mollia dicta superbe. | |
Nec placitura tibi veraque credo satis. | |
Carnis equum maculis vanisque coloribus aptum | |
Quo vehor, intendens maenia vestra procul | |
Ante equidem nostris indignis morcibus escis. | |
Occidet et nostro dente terendus erit; | |
Vestra vetata nimis quam maenia nostra caterva | |
Deserat: haud umquam praelia caepta cadent | |
Is ingra mox nigris percussit pectora pugnis | |
Ora uncis faedans ungibus atra miser; | |
Et cadit in faciem percussus corda pavore | |
Infelix pulsans vocibus aethera poli; | |
Desuere unces socii magnoque stupore | |
Mirantur francos, verbaque dura nimis | |
Zado per immensos currit furibundus acervos: | |
Quo fugitis, cives, quove tenetis iter? | |
Zado, tibi Franci haec nunc responsa remittunt: | |
Stat placitura modo quae tamen ante cape | |
Ante suos mandent probroso dente caballos, | |
Quam tua castra unquam deseruisse volent. | |
O miseri cives! jam dudum haec ego vobis | |
Praedixi, cum quis praelia agenda forent. | |
Nunc quoque consilium quodcumque est utile vobis | |
Dicite quo valeam cetera perficere. | |
Undique namque vides densatim rumpere muros | |
Atque tuos ferro dilacerante mori: | |
Cordoba nulla tibi promissa juvamina mittit. | |
Undique turbamur Marte, fameque, siti. | |
�Quid jam restat enim nisi Francis pace petenda | |
Mittantur misi qui celeranter eant? | |
Ille quidem frendens vestem consundit et atros | |
Disrumpit crines, dilaceratque oculos | |
Et sequitur verbis iterumque: iterumque profana | |
�Cordoba! voce vocat inlachrymatque diu | |
O Mauri celeres, quo nunc fiducia cessit? | |
Promite nunc vires nunc solitas socii. | |
Unum, per si quid nostri jam cura remansit, | |
Deprecor: hoc uno munere laetus ero. | |
Ipse ego conspexi muro qua contra remittut | |
Densa locum, constant raraque fin teola; | |
Me potero infidias inlaesus ferre per illas | |
Fors socii nota currere ad auxilia. | |
Vos tantum portas summo servate labore | |
Haud timidi fratres, huc ego dum redeam. | |
Nulla quidem fortuna arces vos lin quere cogat; | |
Nae campis hortor pergere in arma foras. | |
Multa etiam mandata suis dans cessit ab urbe, | |
Et latitans furtim, preterit agmen ovans. | |
Jamque tenebat iter per laeta silentia noctis | |
Infelix nimium protinus hinnit equus. | |
Quo clamore movent custodes agmina castris | |
Vocis ad hinnitum, moxque sequuntur eum. | |
Ille pavore viam liquens vertitque cavallum, | |
Se se precipitem in agnima densa dedit. | |
Conspicit invisas haud laeta fronte catervas: | |
Infelix! nec habet quo eruat ingenio | |
Mox capitur, merito vincitur haud mora loris | |
Dicitur ad regis lintea tecta tremens: | |
Fama volans totam turbat terroribus urbem, | |
Et Regem captum nuntiat ore suo. | |
Ingeminant luctum matresque patresque juvenclo: | |
Hoc puer exiguus, hocque puella gerit. | |
Haec minor in castris passim sonus aethera pulsat, | |
Laetitiaque fremit unanimi populus. | |
Interea nox atra cadens aurora reportat | |
Alma diem Franci Regia castra petunt. | |
Tum Caroli soboles pacato pectore satur, | |
Atque suis famulis dicta benigna dedit. | |
Zadun ad hispanas cupiens properare catervas | |
Auxilium poscens armaque sive pares, | |
Captus adest nolens, vinctusque tenetur inermis. | |
Ante fores nostros non fuit ante oculos. | |
Fac, Vilhelme, suos posit quo cernere muto | |
Et jubeat nobis pandere claustra celer | |
Nec mora: Zado manum sequitur religatus habenis, | |
Et procul expansam sustulit arte manum. | |
Nam prius abscedens sociis predixerat ipse: | |
Seu fortuna nequam prospera sive cadat | |
Nescio: si casu francorum incurere turmis, | |
Vos tamen ut dixi castra tenete precor. | |
Tum manus ad muros tendens vocitabat amicos: | |
Pandite jam socii claustra vetata diu. | |
Ingeniosus item digitos curvabat, et ungues | |
Figebat palmis haec simulanter agens. | |
Hoc autem inditio signabat castra tenenda; | |
Sed tamen invitus pandite voce vocat. | |
Hoc vero agnocens Vilhelmus concitus illum | |
Percussit pugno non simulanter agens. | |
Dentibus infrendens versat sub pectore curas; | |
Miratur Maurum, sed magis ingenium | |
Credito in quoque Regis amorque timorque vetaret | |
Haec tibi, Zado, dies ultima forte foret. | |
Interea Zadun franco custode tuetur | |
Ac socii flentes castra tenere parant. | |
Altera luna suos complebat in ordine soles, | |
Rex francique simul castra vetata petunt, | |
Machina densa sonat: pulsantur et un dique muri | |
Mars furit ante cui non fuerat similis. | |
Crebbe sagitta cadit vi funda retorta fatigat | |
Rexagit illud opus accelerando Duces. | |
Jam Mauri miseri nec muros scandere celsos | |
Audent, nec turri cernere castra volent. | |
Ac velut in parvo volucrum fors turba natantuo | |
Cum residet paritans flumine sisa male, | |
Armiger ecce Jovis coelo descendit ab alto, | |
Inventas circum pervolitatque diu: | |
He caput in fundum mittunt, relevant que sub auras; | |
Ista algis recubat, illa represa luto | |
Instat at ille super pennis tremulasque fatigat | |
Quae caput in ventos sublevat, ille rapit; | |
Non aliter mauros timidis fugitando per urbem | |
Insequitur gladius undique, morsque pavor. | |
Tum Rex ipse pius crispans hastile lacerto | |
Inque urbem adversani compulit ire celer. | |
Hasta volans media ventis se contulit urbi, | |
Marmore subjecto fugitur acta nimis. | |
Hoc signo Mauri turbati corde pavore | |
Mirantur ferrum, plus jacientis opus | |
Quid faceret jam rex aberat, jam pugna tepebat | |
Maurorum primos abstulerat gladius. | |
Tamdem jam victi nimium belloque fameque | |
Consilio unanimi reddere castra volunt. | |
Panduntur port penetralia cuncta pa-tescunt, | |
Servitio Regis urbs labefacta venit. | |
Protinus optata flernuntur, haud mora in urbe, | |
Franci victores hostibus imperitant. | |
Sabbatum erat sacrum, cum res est ista peracta, | |
Quando prius Francis urbs patefacta fuit. | |
Namque sequente die festo conscendit in urbem | |
Rex Hludovviccus ovans solvere vota Deo, | |
Mundavitque locos ibi Daemonis alma colebant, | |
Et christo grates reddidit ipse pias. | |
Missis dante Deo remeat custodibus odes | |
Ad propias victor Rex populusque suus. | |
Ducitur interea ad Carolum longo ordine praeda | |
Maurorum spoliis muneribusque ducum | |
Arma et loricae, vestes galeaque comantes, | |
Partus equus phaleris, aurea fraena simul. | |
Zado tremens nimium nolensque revisere Francos, | |
Pergit et ipse pigno consociante... |