Selecciona una palabra y presiona la tecla d para obtener su definición.
 

111

Este diálogo fue publicado por Magnin en la Bibliothèque de l'École des Chartes (t. I, p. 524).

 

112

«Et quidem histriones erant, qui gestu corporis arteque verborum, et modulatione vocis, factas aut fictas historias, sub aspectu publico referebant, quos apud Plautum invenis et Menandrum, et quibus ars nostri Terentii innotescit. Porro comicis et tragicis abeuntibus, cum omnia levitas occupaverit, clientes eorum videlicet et tragoedi, exterminati sunt


(Johannis Sariaberiensis Policraticus sive de nugis Curialium et vestigiis Philosophorum libri octo... Amsterdam, 1664, p. 32, cap. VIII del libro I).                


 

113

Geschichte des neuren Dramas von Willelm Creizenach.... Erster Band. Mittelalter und Frührenaissance. Hal'e. Niemeyer editor, 1893. Achtes Buch. Die ersten dramatischen Versuche der Humanisten,pp. 529-578. Véase además el libro de Chassang, Des essais dramatiques imités de l'antiquité au 14.me et 15.me siècle (París, 1852), y los trabajos de Cloetta, Beiträge zur Literaturgeschichte des Mittelalters und der Renaissance. I Komödie und Tragödie im Mittelalter. II Die Anfänge der Renaissancetragödie (Halle, año 1890-92).

 

114

En el segundo tomo de su obra, publicado en 1903, Creizenach afirma en términos demasiado generales el parentesco de la Celestina con las comedias humanísticas: «Es ist ein Lesendrama in der Art der lateinische Frührenaissaneekomödien» (Geschichte des Neusrendramas, II Renaissance und Reformation, pp. 153-157).

 

115

De este libro, impreso en Barcelona por Pedro Posa y Pedro Brun, y terminado en 3 de septiembre de 1481, no se conoce más que un ejemplar en la Biblioteca Municipal de Tolosa de Francia (Vid. Haebler, Bibliografía Ibérica del siglo XV. La Haya, Nijhof, editor, pág. 326).

 

116

La publicó K. Müllner en los Wiener Studien, a. XXII, pp. 36 y ss., valiéndose para establecer el texto del códice Ambrosiano C. 12 sup. y del Vaticano Lat. 6.878, que afirma ser el mejor.

 

117

Es una facecia que se encuentra en Ateneo y otros antiguos, y también en el Fabulario de nuestro Sebastián Mey, en los Cuentos de Garibay y en la Floresta Española de Santa Cruz, como puede verse en el tomo II de estos Orígenes de la Novela, pp. CIX y CX. (Ed. Nac., Vol. III, págs 170-17l.)

 

118

Todavía lleva su nombre en la edición de Luca de 1588, descrita por Brunet: Lepidi comici veteris Philodoxios fabula, ex antiquitate cruta ab Aldo Manucio. El texto impreso por Amico Bonucci (Opere vulgari di Leon Battista Alberti... Florencia, 1843-1849, tomo I, pág. CXX) difiere bastante de éste.

 

119

Gallardo (Ensayo, tomo IV, núm. 3.559) es el único bibliógrafo que ha descrito esta edición, de la cual posee un ejemplar la Biblioteca de la Universidad de Salamanca, y creo que otro la de Oviedo. He creído oportuno, tratándose de pieza tan rara y curiosa, hacer una descripción más detallada, en la cual pongo íntegros el prólogo del bachiller Quirós, el argumento de la comedia y la lista de los personajes:

Comoedia Philodoxeos leonis baptiste.



(A la vuelta):

Bachalarius quirosius Alfonso ticio titulos assecuto et Salmanticensis academia grammatico atque praeceptori suo. S. - Quum diebus superioribus, praeceptor suavissime: nonnullis ex auditoribus meis quibus publica lectione Vergilium enarro, quibusque privatim et Iuvenalis Satyras et Lucani pharsaliam interpretor: philodoxeos fabulam: quam Baptista albertus singularis ingenii: summa cura elegantia ac venustate composuit: ostendissem: quamprimum a me efflagitare caeperunt, ne tam pulcherrimum opus et hic omnibus incognitum apud nos amplius latere permitterem; quorum ego etsi honestissimis studiis tamdiu abnuendum esse existimavi quo [ad] tibi ipsi qui id mihi mandaveras morem gerere fuit necesse: tuo itaque ductu et auspicio comoediam ipsam imprimi curavimus: quod tamen illi et dignitatem allaturum puto et auctoritatem. In qua re si gratum tibi laborem nostrum fuisse sensero: forsitan tecum maioribus agam: id autem una potissimum re iudicabo: si dabis operam: ut apud scholasticos ipsos quam gratiosum me tua commendatione factum esse cognoscam. Vale longissimis praeceptor annis: et hune tibi mancipatum discipulum amare non desinas. Iterum vale.

«Incipit Philodexcos. Leo. Bap. Philodoxus atheniensis adolescens doxiam romanam civem amat perdite. Atqui habet fide optima et singulari amicitia coniunctum Phronisim, qui cum sua consilia conferat. Dat operam Phronisis amici causa: ut Ditonum libertum convicinum amate benivolentia sibi advinciat. Homo fidem praestat rebus defuturum se nunquam. At interim Fortunius civis insolens adolescens, dynatis suasu hane ipsani. Doxiam cupere occipiens lepidissima Phronisis astutia depulsus est: quo adamans non nihil sese verbis commendatum fecit mulieribus. Denique irrisus Fortunius adolescens per vim des ingreditur, Simiam sororem Doxie rapit. Tandem Mnimia ancilla, cum virum suum Phronisim comperisset atque Tichia Fortunii mater precibus exorarunt ut Cronos excubiarum magister omnia componeret. Ex quo hic raptam tenuit, is vero amatam duxit. Explicit argumentum



Personajes de la comedia:

  • Philodoxus, adolescens.
  • Phronisis, amicus Philodoxeos.
  • Ditonus, libertus.
  • Dynastes, senex, libertus.
  • Fortunius, adolescens.
  • Doxa, puella.
  • Phymia, soror Doxae.
  • Mnimia, ancilla.
  • Alithya, ancilla.
  • Cronos, excubiarum magister.
  • Thychia, mater Fortunii.


-Io. Francisci Pogil Florentirii ad Alexandrum VI. Pont Maxim., in expeditione contra Turcos Epistola.

-In Turcos Porcia Declamatio (precedida de una dedicatoria a Alejandro VI).

(Colofón): «Hieronymi Porcii Patricii Romani Bas. Prin. Ap. Canonici Rote primarii Auditoris. Hundrensis Episcopi in Turcos Christiani Federis Compilatio lubente Alexandro Borgia Sexto Pontifice Maximo: totius sacri Senatus Reucrendissimis Cardinalibus ac Regum et Principum Oratoribus adstantibus universis inter divina publicate foeliciter

«Impressum Salmanticae par Ioannem Gyser Alemanum de Silgenstat Anno domini M.CCCCCI, die vero XX decombris.»

Todos estos opúsculos forman un solo volumen con signaturas seguidas (a d IV). La comedia llega hasta la c VII.

 

120

«Della Philogenia del Pisani ricorda due antiche edizioni il Bahlmann in Centralblatt für Bibliothekswesen, a. XI, fasc. 4, pág. 175. Ma a me rimasero inaccesibili; e io mi valsi, per l'esame della commedia, del cod. Laurenziano Ashb. 188.» (Nota que me ha comunicado el señor Sanesi).